تأثیر سامانه‌های خاک‌ورزی و تناوب‌های زراعی مختلف بر عملکرد گندم (.Triticum aestivum L)

به‌منظور بررسی روند تغییرات عملکرد گندم در سه سامانه‌ی مختلف خاک‌ورزی و شش تناوب زراعی، پژوهشی در سه فصل زراعی (91-1389) با استفاده از آزمایش کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان اردستان انجام شد. سامانه‌های خاک‌ورزی مرسوم (گاوآهن برگردان‌دار)، حداقل (کولتیواتور مزرعه) و بدون خاک‌ورزی، فاکتور اصلی و تناوب‌های (جو، ذرت و گندم)، (کلزا، آفتابگردان و گندم)، (آیش، چغندرقند و گندم)، (گندم، آیش و گندم)، (کلزا، آیش و گندم) و (کلزا، ذرت و گندم)، فاکتور فرعی آزمایش بودند. نتایج پژوهش نشان داد عملکرد گندم در روش‌های خاک‌ورزی مرسوم و حداقل به ترتیب 4531 و 4340 کیلوگرم در هکتار بود که 8/33 و 1/28 درصد بیش از روش بدون خاک‌ورزی بود. در روش خاک‌ورزی مرسوم عملکرد گندم در تناوب‌های (جو، ذرت و گندم) و (کلزا، ذرت و گندم) برابر 4129 و 4118 کیلوگرم در هکتار بود. در سامانه بدون خاک‌ورزی، وزن خشک علف هرز فالاریس با 1485 کیلوگرم در هکتار نسبت به دو سامانه دیگر به‌طور معنی‌دار افزایش نشان داد. در بین تناوب‌ها، تناوب (کلزا، آفتابگردان و گندم) به ترتیب با شاخص بهره‌وری آب 05/1 کیلوگرم بر متر مکعب و کارایی استفاده از زمین 6/52 درصد یکی از بهترین تناوب‌ها بود. با توجه به شرایط آزمایش، در هر سه سامانه خاک‌ورزی چغندر قند و دانه‌های روغنی غیر‌تثبیت‌کننده نیتروژن، بهترین محصولات قبل از کشت گندم بودند. در تمام تناوب‌ها، با استفاده از سامانه کم خاک‌ورزی می‌توان عملکردی معادل سامانه خاک‌ورزی مرسوم تولید کرد.